Λιας Λιακος Τσαπαρελης [1927-1987]-Καραγκιοζοπαιχτης απο τη Μαχαιρα Ξηρομερου- Ο Καραγκιοζης Υπηρετης και τραγουδια painting χ.ν.κουβελης c.n.couvelis https://youtu.be/VVkoi1w4XGs

 .

.

Λιας Λιακος Τσαπαρελης [1927-1987]-Καραγκιοζοπαιχτης απο

τη Μαχαιρα Ξηρομερου- Ο Καραγκιοζης Υπηρετης και τραγουδια 

painting χ.ν.κουβελης c.n.couvelis

https://youtu.be/VVkoi1w4XGs

.

.

Ο ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΜΑΧΑΙΡΙΩΤΩΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΕΙ ΜΕ ΣΥΓΚΙΝΗΣΗ ΤΑ ΤΟΠΩΝΥΜΙΑ ΤΗΣ ΜΑΧΑΙΡΑΣ ΤΟΥ ΓΕΡ.ΗΡ.ΠΑΠΑΤΡΕΧΑ

 .

.

Ο ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΜΑΧΑΙΡΙΩΤΩΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΕΙ 

   ΜΕ ΣΥΓΚΙΝΗΣΗ

   ΤΑ ΤΟΠΩΝΥΜΙΑ ΤΗΣ ΜΑΧΑΙΡΑΣ ΤΟΥ 

   ΓΕΡ.ΗΡ.ΠΑΠΑΤΡΕΧΑ

Ο ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΜΑΧΑΙΡΙΩΤΩΝ συνδέεται με την γενέτειρα του το

χωριό της Μαχαιράς με άρρηκτους,δυνατούς,ιερούςδεσμούςκαι καθετί

που αναφέρεται σε αυτή έχει πολύ μεγάλη συναισθηματική αξία,

είναι σαν να αποκαλύπτεται η ψυχή του,κι αυτη η ψυχή μας τρέφει και

μας αναζωογονεί,θείο δώρο,ευκαιρία για αυτό μας δίνει το βιβλίο του Αξιόλογου Μαχαιριώτη ερευνητή λαογράφου και συγγραφέα Γεράσιμου Ηρακλή Παπατρεχα «ΤΑ ΤΟΠΩΝΥΜΙΚΑ ΤΟΥ ΞΗΡΟΜΕΡΟΥ» που αναφέρεται και στα τοπωνύμια της Μαχαιράς.

Γνωρίζουμε ότι κάθε χωριό δεν περιορίζεται με την στενή έννοια στα

όρια του οικισμού αλλά διευρύνεται,εξαπλώνεται,σε ολόκληρη την

περιφέρεια του.Αυτή είναι ο ιδιαίτερος,δικός του τόπος.

Αυτός ο τόποςχωρίζεται,διαμοιράζεται,έχει ατομικότητα.

Αποκτά ατομικότητα από τους ανθρώπους του και τις ασχολίες τους σ'αυτόν.

Ονοματίζεται.Ταδιάφορα μέρη του έχουν ονόματα.Αυτά τα ονόματα είναι ζωντανά,έχουν ιστορία,είναι ζωντανοί οργανισμοί.Τα αγαπάνε και τα πονάνε,είναι το γύρισμα τους όπως λένε.Και είναι χαρακτηριστικά,και μοναδικά,γιακάθε χωριό.Ετσι,το ίδιο ισχύει,και για τη Μαχαιρά:

Βρύστιανα,Ξοβούνι,Σταχτιάς,Χωραφιές,Πάλιουρας,Καμένα Παλιούρα,Δαφνιάς,Πρίκη,Βόνη,Σκορπστό,Τσελεπή,Αθάνου,Βύθισμα,

Μοναστράκια,Μπαράστα,Αητοφωλιά,Λυκοδόντι,Βολιάδες,Γιανν'του πγιάδ,Συντροπούλου,Γερομπόρια,Πλατύ,Ρούστα,Γουρνοκάλυβα,Βρυτκό,....

Εκεί οι άνθρωποι της Μαχαιράς γύριζαν στα τόπια τους και πόρευαν

τη ζωής τους.Πολλες φορές ένα σταυρός από ξύλα κάτω από μια

βελανιδιά έδειχνε το δίκιο μέρος που είχαν καταλάβει στη ζωή.

Αυτή είναι η γη τους.Εκεί καλλιεργούν τα χωράφια,βόσκουν τα ζωντανά τους,πρόβατα και γίδια,εκεί μαζεύουν βελανίδι.

Εκει μέσα στο τόπους τους συναντιώνται και συναλλάσσονται.

Ανθρωπίζουν.Μια βαθειά πλατειά ενότητα πολιτείας.

Η Μαχαιρά σε όλο το μεγαλείο της αποκαλύπτεται στον τόπο της,κι αυτό

το αποδεικνύουν τα τοπωνύμια της με τον μεγάλο κοινωνικό ιστορικό και συναισθηματικό φορτίο τους.

Ας μάθουμε τα ονόματα των τόπων της Μαχαιράς,τα τοπωνύμια της,

και ας τα αγαπήσουμε σαν ανθρώπους,σαν τους καταδικούς μας ανθρώπους.

Ο ΣΎΛΛΟΓΟΣ ΜΑΧΑΙΡΙΩΤΩΝ θα νιώσει για αυτό ανείπωτη υπερηφάνεια.

 Ευχαριστούμε.

  ΤΟΠΩΝΥΜΙΚΑ ΞΗΡΟΜΕΡΟΥ

 Απόσπασμα από την εργασία

  ΤΟΠΩΝΥΜΙΚΑ ΞΗΡΟΜΕΡΟΥ 

 ΓΕΡ.ΗΡ.ΠΑΠΑΤΡΕΧΑ

 Καταγράφονται τα τοπωνυμικά γιά τά χωριά:

Ι)Βλυζανά,

 ΙΙ) Καραϊσκάκης και καραϊσκάκι (τ.Δραγαμέστο),

 ΙΙΙ) Μαχαιράς (ή Μαχιρά, στ' Μαχιρά),

V) Παπαδάτου (ή) (ή Παπαδάτ', οί Παπαδάτοι, στ' Παπαδάτ'),

 V) Πρόδρομος ,

 VI) Χρυσοβίτσα.

  ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Είς την άκολουθούσαν κατάταξιν,το τοπωνυμικόν έκάστου χωρίου άποτελεί ίδίαν ένότητα, τα δε τοπωνύμια κατατάσσομενείς τέσσαρας κατηγορίας ήτοι:

ύπό στοιχείον A' τα άγιώνυμα, 

ύπό στοιχείον Β' τα κυριώνυμα,

 ύπό στοιχείον Γ' τα διάφορα (έκ της μορφής του έδάφους, χρήσεως, κτηρίων, ίστορικών γεγονότων κλπ) και

 ύπό στοιχείον Δ' τα δυσερμήνευτα κατά την γνώμην μας και τα προφανώς ξενικής προελεύσεως.

Κατά τήν καταγραφήν και επεξεργασίαν τού ύλικού της παρούσης έργασίας, παρετηρήσαμεν τα άκόλουθα, ίσχύοντα ίσως και και δι΄άλλας έλληνικάς περιοχάς:

 α) Υπάρχει πληθώρα κυριωνύμων, πράγμα φυσικόν διά μίαν κατ΄έξοχήν γεωργοκτηνοτροφικήν περιοχήν,της όποίας ή ύπαιθρος και σήμερον γέμει ποιμενικών και γεωργικών έγκαταστάσεων και παρουσιάζουσαν τήν ιδιορυθμίαν του Ξηρομέρου είς τήν διαμόρφωσιν του έδάφους. Τά άπαντώμενα όμως είς τά τοπωνύμια οίκογενειακά όνόματα, έχουν πρό πολλού χρόνου έκλείψει και σπανίως δύναται να ύπάρξη μαρτυρία περί αυτών.

 Άρκετά τών όνομάτων τούτων,άπαντούν είς άλλα χωρία τής έπαρχίας άλλά και άλλων έπαρχιών. 

Τό πράγμα είναι, νομίζομεν , ευεξήγητον διά περιοχήν ύποστάσαν  φοβεράς αναστατώσεις, διωγμούς, λεηλασίες καί έρημώσεις τόσον κατά τήν περίοδον τής δουλείας όσον και κατά την διάρκειαν τού ίερού άγώνος.

 β) Πολλά τοπωνύμια διασώζουν γνησίους τύπους τής άρχαίας μας γλώσσης και, χαρακτηριστικώς, άναφέρομεν τά άκόλουθα : Λαρνάκια (λάρνακες), Τύμπα (τύμβος), Κομμός (κόμμος), Βολιός (βολεών ) κ.ά.

 γ) Λίαν συχνή, ή χρήσις άρκτικού α ώς εύφωνικού , ώς : άρπάκια, άντί ρουπάκια, απέραμα, άντί πέραμα, άχειλόβρουσκο άντι χειλόφρουσκο κλπ.

δ) Δολοφονία ή φόνος (βάρεμα, σκότωμα),γίνεται αυτομάτως το τοπωνύμιον τής περιοχής συνοδευόμενον άπό το όνομα τού θύματος΄ πρβλ. Βάρεμα Σπυραλέξη, Βαγγέλη σκότωμα κ.ά.

ε) Υπάρχουν πολλά τά ξενικής προλεύσεως ή όπωσδήποτε δυσερμήνευτα.

 Διά τά πρώτα, έχομεν τήν γνώμην ότι πρόκειται περί πολιτογραφήσεως ξενικών όρων ή όνομασιών καί κυρίως με ρίζας σλαβικάς ή αλβανικάς. Λέξεις εύπροφερτοι,εύηχοι και άποδίδουσι πληρέστερων μίαν ίδιότηταν ή μορφήν τού έδάφους όρισμένης περιοχής, έγιναν και τοπωνύμια, παραμερίσασαι τάς άντιστοίχους έλληνικούς πού ήμπορεί και να μην υπήρχον διά την ειδικήν περίπτωσιν.

 Ώς παράδειγμα, άναφέρομεν την λέξιν «μπαλκάνι», άνταποκρινομένηνείς ένα συνδυασμό συστάδος άγρίων δένδρων μεγάλης πυκνότητος άναμείκτων με θάμνους και ειδικής μορφής τού έδάφους ,περίπτωσιν πού δεν ήμπορεί να άποδώσει πλήρως ή λ. λόγμη άρκετά δυσπρόφερτος άλλωστε. Το ίδιο ή λ. λουμάκι, σημαίνουσα τον άπολύτως εύθενή κορμό δένδρου και πολλάι άλλαι.

 ΜΑΧΑΙΡΑΣ  (ή Μαχιρά, στ' Μαχιρά)*

*(Λίαν συνήθης είς Ξηρόμερον ,ή τροπή είς θηλυκά τοπωνυμίων αρσ.και ουδ. γένους. πρβλ. ή Μαχαλά, αντί ο Μαχαλάς, ή Μπαμπίνη αντί το Μπαμπίνι,ή Τρύφου , ή Παπαδάτου κ.ά)

Χωρίον του κεντρικού Ξηρομέρου, επί τής δημοσίας όδού Αστακού-Αγρινίου.

Αί πρώται οίκίαι, άποτελούσασαι και τόν αρχικόν πυρήνα του χωρίου, έκτίστθησαν επί χθαμαλού λοφίσκου. Βαθμηδόν, ο οίκισμός έπεξετάθη είς τόν άπέναντι έτερον λοφίσκον και είς τούς πρόποδας τού πρός Δ. ύψώματος. Κατά την έπιχώριον παράδοσιν, το όνομα προήλθεν έκ τινος μαχαιροποιού και ντουφεξή, όστις είχε το έργαστήριον του έγκατεστημένον ένταύθα πρό της ίδρύσεως του οίκισμού.

Τό παλαιό χωρίον εύρίσκεται όλίγον ΒΔ καί άνάντη τού σημερινού είς τάς θέσεις Κυράς άμυγδαλιές καί Αγ. Χριστόφορος, όπου σήμερον νεκροταφείον.

 Περί τής καταστροφής τού παλαιού τούτου χωρίου, ούδέν στοιχείον υπάρχει πλήν τού παραδοσιακώς άναφερομένου ότι,

 "τότε πού χαλάστηκε τό χωριό, πολλοί πήγαν στήν Ζάκυνθο."

Ο Άγγλος συνταγματάρχης Λήκ (Leeke) όδεύων προς Μπαμπίνην

καί σταυθμεύσας έπ' όλίγον ένταύθα, διαπίστωσεν έκ των έρειπίων ότι, "πρέπει να ήτο άρκετά μεγάλο χωρίον πρό τής καταστροφής του". 

Ούδέν όμως καί ούτος άναφέρει περί τού χρόνου ,τών αίτίων ή τών καταστροφέων.

 Έν πάση περιπτώσει, ή καταστροφή έπήλθε πρό τού 1800 διότι ο Πουκεβίλ είς τα στοιχεία του 1802, άναφέρει τήν ύπαρξιν μόνο έπτά οίκογενειών.

 Ώς ενδεικτικόν τού διασκορπισμού τών κατοίκων πρός τάς νήσους, άναφέρομεν τήν ύπαρξιν τού οίκογενειακού Μαχαιριώτης είς Κύθηρα. 

Έκ τών τοπωνυμιών, Τούρκα, Τουρκόστανη, Τουρκομνήματα, Μέρ' άλώνι (Όμέρ), συνάγεται ότι, κατώκουν ένταύθα τουρκικαί οικογένειαι καί πιθανόν, ή σφαγή τούτων κατά τά Όρλωφικά ή καί ύπό τών κλεφτών μετά τήν είς θέσεις Ρόγγια - Αλωνάκι συμπλοκήν τού Δράκου Γρίβα ( πατρός τού Θεοδωράκη Γρίβα) μετά δερβεναγάδων, να ώδήγησεν είς τήν καταστροφήν τού χωρίου.**

**(Τήν συμπλοκήν άπαθανατίζει τό κατωτέρω δημοτικόν ,

άδόμενον καί σήμερον: 

<< Τ' είν' τό κακό πού γένεται καί ταραχή μεγάλη

στά Ρόγγια στά Παλιόρογγα στή ράχη στ΄ Άλωνάκι?

Μήνα γουβάλια σφάζονται, μήνα άητοί παλεύουν?

Μαηδέ γουβάλια σφάζονται, μαηδέ άητοί παλεύουν

ό Δράκο-Γρίβας πολεμάει με τρείς ντερβεναγάδες

πέφτουν τά βόλια σάν βροχή κι οί μπάλλες σάν χαλάζι>>.

Α' Άγιώνυμα.

Βλάσιος Άγ. : ( oύ 'Αϊ-Βλάσης, στού 'Αϊ - Βλάσ' )

Γεώργιος 'Αγ. : 

Δημήτριος 'Αγ. :

'Ηλίας 'Αγ. :

Νικόλαος 'Αγ. :

Παναγία : ( ή Παναϊά, σ' Μπαναϊά ).

Παρασκευή 'Αγ. :

Χριστόφορος 'Αγ. : (ού 'Αϊ - Κστόφουρους ). Ναίδριον όψίμου Βυζαντινής έποχής, άνοικοδομηθέν μερικώς κατά την μεταβυζαντινήν περίοδον, ένοριακός ναός του παλαιού καί πολυούχος του σημερινού χωρίου.

Β' Κυριώνυμα.

'Απαντα σχεδόν τα κυριώνυμα, αναφέρονται είς τούς αγρούς' διά τάς όλίγας έξεραίσεις, γίνεται ίδιατέρα περιγραφή.

Άθάνω(ή) : (ή Άθάνου, σ΄ν Άθάνου ). Συνήθης τύπος τού ονόματος Άθανασία (όρα καί Μπούτουρα, τα Νεοελληνικά κύρια όνόματα, έν λ. )

Άντριτσάδες(οί ) : ( οί Άντριτσάδις )

Άράπω (ή) : (ή Άράπου ). Φρέαρ καί ή περί αυτό περιοχή, είς τάς παρυφάς τού 

χωρίου. Δέν διασώζεται παράδοσις σχετική με την περίεργον όνομασίαν τού φρέατος. Ή λέξις άράπω, άπαντά συχνάκις ώς παρωνύμιον της πολύ μελαψής γυναικός. Ύποθέτομεν, μήπως μητέρες έπλασαν τόν μύθο της Άράπως πρός εκφοβισμόν των παίδων διά νά μή πλησιάζουν είς το άκάλυπτον φρέαρ ή , ότι δέμενεν εκεί πλησίον γυνή μέ τό παρωνύμιον τούτο. 

Βλάχου χωράφι : ( στ' Βλάχ' τού χουράφ' )

Γιάννου πηγάδι : ( στ' Γιάνν' τού π΄γιάδ΄ ). Ή περί τό όμώνυμον φρέαρ άγροτική περιοχή.

Κατσικογιάννη : ( στ΄ Κατσ΄κουιάνν (η).

Καψοδήμα ( στού ) : ( στ΄ Καψουδήμα ). (Έκ τού επιθέτου καψερός, σημαίνοντος τον κακομοίρην, τον φουκαράν)

Κοκκοτσέλου : ( στ΄ Κουκουτσέλ' ).

Κοσαράκη : ( στ΄ Κουσαράκ (η).

Κουτσομίλιου : ( στ΄ Κουτσομίλ (ιου). Μίλιος= ύποκορ. του Μιχαήλ.

Κυράς αμυγδαλιές : ( τ΄ς Κυράς τ΄ς αμυγδαλιές ). Τοποθεσία παρά τά ερείπια τού παλαιού οίκισμού ,όπου προφανώς , το άρχοντικόν καί ό άμυγδαλεών τής "κυράς" διά την όποίαν ή λαική φαντασία, έδημιούργησε θρύλους κρυμμένων θησαυρών, χρυσής κούνιας κλπ.

Λάμπρου : ( στ΄ Λάμπρ')' προκειμένου περί όνομαστικής , ή Λάμπρ΄.

Μαντηλά : (στ΄ Μαντ΄λά ).

Μαυρουγιαννού : ( στ΄ Μαυρουγιαννού ). 

Μέρ΄ άλώνι : στ΄ Μέρ' τ' άλώνι ( Όμέρ άλώνι). 

Μηνά όρδί : ( στού γουρδί τού Μ΄νά ). Ή τοποθεσία όπου ο Μηνάς " έριχνε όρδί " . γορδί=θερινή έξοχική έγκατάστασις πλησίον τών αγροτικών άσχολιών .

Μουρκοπούλου : ( στ΄ Μουρκουπούλ΄). Ή πέριξ παλαιοτάτου φρέατος περιοχή καλλιέργουμένων άγρών καί άμπελώνων οί όποίοι , παρήγον όνομαστόν οίνον ( πρβλ. "κρασί άπ΄ τ΄΄Μουρκουπούλ΄ ".

Μπακονάσιου : ( στ΄ Μπακονάσ (ου).

Μπαρμπαντρία : ( Μπάρμπ Άνδρέα ).

Μπέτση: ( στ΄ Μπέτσ΄ ). Τό οίκογενειακόν τούτο διασώζεται είς γειτονικήν κοινότητα.

Ξειδάς: ( ού Ξ΄δάς , στού Γξ΄δά ).

Σίμου: ( ή Σμ΄ στ΄ Σίμ΄).

Συντροπούλου : ( ή Συντρουπούλ΄).

Τούρκα : ( ή ) ( σ΄ν Τούρκα ) ( Τούρκα =ή Τουρκάλα ).

Γ' Διάφορα

 Άλυκή : ( ή ) προφ.ή Άλ(υ)κή. Άγρός, λακκωτός ,πλημμυρίζων άπό τά ύδατα των ύετών κατά τόν χειμώνα και,όμοιάζων τότε προς άλυκήν.

 Άλωνάκι : ( στ΄ Άλουνάκ (ι). Πλάτωμα έπί τής κορυφής λόφου έντός πυκνού δάσους βαλανιδεών και όμοιάζον προς άλώνιον. Ένταύθα έλαβεν χώραν ή περιώνυμος συμπλοκή περί ής έγένετο προηγουμένους λόγος.

 Άσφεκερό : (τό) : ( τ΄Άσφακιρό ). (Κατά τό άμμουδερό ,λασπέρό. κλπ.) . Τοποθεσία ένθα άφθονεί ό θάμνος άσφάκα ( φλομίς ή άνθώδης ).

Άφκος : ( και Αύκος ) . Μικρά ύπήνεμος και προσήλιος περιοχή, όπου φύεται έν άφθονία το όμώνυμον φυτόν κοιν. Άγριομπίζελο.

Βαλόγρεκα (τά ) : ( τά Βαλόγρικα ). Υπήνεμος τοποθεσία, όπου έμαντρίζοντο (γρέκιαζαν ) βουβάλια είς παλαιάν έποχήν (βουβαλόγρεκα – β΄βαλόγρεκα- βαλόγρεκα και βουβάλια – γβάλια –βάλια ).

Βλησίδι (τό) : ( στού Βλησίδ΄). Μικρός, γονιμότατος, βαρικός άγρός (βλησίδι= ό άρραβών, το προικίον ).

Βλύζι (τό) : ( τού Βλύζ΄). Άγρός έντός τού όποίου ύπήρχε παλαιότερον και μικρόν φρέαρ, κατά δε την περίοδον τού χειμώνος άναβλύζει έλάχιστον ύδωρ είς ώρισμένα μέρη « κινάει (ί)δρωτσούλι »κατά την έπιχώριον έκφρασιν.

Βοϊδοπήγαδο (τού Βουϊδουπήγαδου). Το πηγάδι, το προόριζόμενον παλαιότερον,διά το πότισμα τού βουκολιού.

Βρετικό (το ) : (τού Βριτ΄κό). Κοινοτικόν φρέαρ και ή πέριξ αύτού περιοχή (βρετικό = τά εύρετρα άλλά το εύρεθέν ).

Βρωμόβρυση (ή) : ( ή Βρουμόβρυσ΄). Κοινοτικόν φρέαρ καί άγροτική περιοχή. Ίσως πρίν τής άνορύξεως τού φρέατος ύπήρχεν είς τήν θέσιν του μικρά πηγή «βρ΄σούλα», τής όποίας τό ύδωρ ήτο τόσον όλίγον ώστε εύκόλως έβρώμιζεν. 

 Γορδιά (τά) : πρφ. στα Γουρδιά. Τοποθεσία με άγρούς και πολλά βαλανιδόδενδρα ένθα πολλαί οίκογένειαι έγκαθίσταντο (έριχναν όρδί) κατά το θέρος, διά τήν συλλογήν τού βαλανιδίου.

 Δαφνιάς (ό) : Τόπος όπου άφθονεί ή δάφνη.

Δρυμόνια (τά) : Δασώδης περιοχή, δρυμός.

 Κάμπος (ό) : Εύφημισμός μικράς έπιπέδου έκτάσεως με γαιώδες έδαφος ένώ ό πέριξ χώρος είναι βραχώδης και πλήρης άγρίων θάμνων.

Κατρίλας : Κοινοτικόν φρέαρ, είς την Α. παρυφήν τού χωρίου τού όποίου ή όνομασία , ή τόσον σκωπτική, όφείλεται μάλλον είς το ότι άναβλύζει έλάχιστον ύδωρ ώσαν κατούρημα. (ή λ. σημαίνει αύτόν πού κατουριέται καί μτφ. Τον φοβιτσιάρην ).

 Κοκκινοχώραφα (τά) : Χωράφια τών όποίων το έδαφος συνίσταται έξ έρυθρωπής άργίλου.

Κουτσπερό (το) : Τόπος ένθα άφθονεί το δένδρον άγρία κουτσουπιά (κερκίς ή καρατοειδής). 

 Λακκώματα (τά) : Μικρά ύψίπεδα, είς διαφορετικά έπίπεδα, (λάκκες)

Λημέρι (το) : Θέσις έπί ήλιβάτου ύψώματος έκ τής όποίας είναι εύκολος ή κατόπτευσις των πέριξ.

 Λυκοδόντι (το) : Μέ τήν όνομασίαν αύτήν, ήτο άπό παλαιών χρόνων γνωστόν το άπέραντον βαλανιδοδάσος τού κεντρικού Ξηρομέρου, ήδη όμως περιορίζεται είς τοποθεσίν παρά τα όρια των κοινοτήτων Μαχαιράς-Χρυσοβίτσης.

Μακροποδιά (ή) : Στενόμακρος έπικλινής άγρός,όμοιος προς μακράν ποδιάν.

Νησί (τό) και τά Ν (η)σιά : Νησίδια, σχηματισθέντα μεταξύ τών διακλαδώσεων τού χειμάρου Γερομπόρου, έδωσαν την όνομασίαν είς μικράν περιοχή με καλλιεργούμενους άγρούς. 

Παλιάμπελα (τά) : Άγροτική περιοχή όπου κατά τήν παράδοσιν, οί άμπελώνες τού παλαιού χωρίου.

Πάλιουρας (ό) : Περιοχή μέ άγρούς καί πολλά βαλανιδόδενδρα (πάλιουρας = τό μεγάλο παλιούρι).

Παλιούρια καμμένα : ‘Εκτεταμένη περιοχή μέ γονίμους γαίας καί όπου άφθονεί ό θάμνος πάλιουρος ό άκανθώδης.

Παλιοχώρι (το) : (τού Παλιουχώρ΄). ‘Ερείπια οίκισμού βυζαντινής έποχής έπί βραχώδους πλαγιάς είς περιοχήν Βρίστιανα. Συχνάκις άνευρίσκονται νομίσματα καί όστρακα βυζαντινών πιάτων ( υπάρχει καί μολυβδόβουλλον είς χείρας τού γράφοντος ).

Παράστα (ή) : Θέσις ύπήνεμος όπου έμαντρίζοντο άγελάδια, άλλως και γελαδοπαράστα.

Πηλό (τό) : (τού Μπλό). Γαιόλοφος καί μικρά περιοχή μέ άργιλλώδες έδαφος.

Πηλωρές (οί) : (οί Πηλουρές = πηλός –όρύσσω?). Περιοχή μέ κοιτάσματα λευκής άργίλου (ασπροπήλι) όμοιαζούσης πρός καολίνην καί μέ τήν όποίαν οί κάτοικοι τού χωρίου κατασκευάζουν φούρνους καλουμένους «πήλινους».

Πλατή (ή) : (σ΄Μπλατή). Μικρόν βαθύπεδον τού όποίου το

κέντρον, έκτάσεως άρκετών στρεμμάτων, πληρούται ύδάτων κατά τόν χειμώνα.

Πόντικας (ό) : ( ού Πόντ΄κας, στού Μπόντ΄κα ).  Μικρόν παμπάλαιον φρέαρ είς τήν περιοχήν Βρίστιανα.

Προίκη (ή) : Μικρά άγροτική περιοχή. ( Νομίζομεν τήν προέλευσιν έκ τού προικίζω,προικίον, χωρίς νά άποκλείωμεν καί τήν περίπτωσιν κυριωνύμου).

Ρίζα (ή) : ‘Η είς τά ριζώματα τού βουνού Χρυσοβούνι περιοχή.

 Ρόγγια (τά) : Μικροί είς έκτασιν άγροί έντος δασώδους περιοχής. (’Εκ τού ρ. ρογγιάζω καί ρογγίζω = δημιουργώ άγρόν δι’ άποψιλώσεως καί έκχερσώσεως ).

 Σέλλα (ή) : ΄Ύψωμα, άποτελούν τρόπον τινά πρόσβασιν τής κορυφής Βίτσι (όρα Βλυζανά) καί όμοιάζον προς σέλλαν.

Σκαλτσουρή (ή) : Άγροτεμάχιον πολύ στενόν καί μακρύ, όμοιον προς σκάλτσαν ( πρβλ. καί, μιά σκάλτσα χωράφι = άσήμαντος στενή λουρίδα γής ).

 Σταχτιάς (ό) : Άγροτική περιοχή, ής τό έδαφος συνίσταται έξ άργίλου χρώματος τεφρού.

Τουρκόστανη : Περιοχή μέ καλλιεργούμενα χωράφια καί άραιόν βαλανιδοδάσος. Ή παράδοσις ούδέν διέσωσε μέχρις ήμών.

Τουρκομνήματα (τά) : Τοποθεσία, κατά τήν πρός Β. έξοδον τού χωρίου, οίκισμένη σήμερον. Παράδοσις σχετική δέν διασώζεται,έχει όμως προφανή σχέσιν μέ τά περί τού χωρίου προεκτεθέντα.Πάντως δέν έχει άνευρεθή μνήμα ή έπιτύμβιος στήλη.

 Φαλαγγούλες (οί) : Φαραγγώδης δασωμένη περιοχή και όλίγα χωράφια νεοεκχερσωμένα ( πρβλ. καί Φαλαγγιάς άλλαχού).

 Χαλικερή : Άγρός μέ άφθονον λευκήν λευκήν πέτραν, χαλικερός

Χαλίκι : Όμοίως ώς άνω.

Χρυσοβούνι (τό) : (τού Κ’σουβούν(ι). Κωνοειδές βουνόν κατά τά ΝΔ. τού χωρίου. ‘Η προέλευσις τής ονομασίας ,δέον ν΄άποδοθή είς τήν περίεργον ίδιότητα ώρισμένου χόρτου, φυόμενου ένταύθα νά χρυσίζη τούς όδόντας τών προβάτων καί τών αίγών,δέ περιπτώσεις, νά νομίζη τις ότι έχουν έπιχρυσωθή. Φαίνεται όμως, ότι, τό χόρτον τούτο σπανίζει διότι, δέν παρατηρείται συχνάκις τό φαινόμενον ούτε είς όλα τά ζώα τού ποιμνίου. (Πάντως, μετά πάροδον όλίγων έβδομάδων, τό έπιχρύσωμα αύτό έξαλείφεται έστω καί έάν φυλάσσεται καλώς ή σαγών).

Δ΄ Δυσερμήνευτα καί ξενικής προελεύσεως

 Βόϊν (ή) : ( στ΄Βόϊν). Πρόκειται περί χθαμαλού ύψώματος μέ πολλά βαλανιδόδενδρα καί άλλα άγρια δένδρα καί όλίγον καλλιεργήσιμον τόπον. (’Από τόν τρόπον τής προφοράς συνάγεται ότι έχει κατάληξιν –ου, όπερ δέν άποκλείει τήν περίπτωσιν κυριωνύμου ).

Βρίστιανα (τά) : ‘Υψίπεδον έκτάσεως ύπερχιλίων σρεμμάτων, μέ

γονίμους γαίας, έρείπια βυζαντινού οίκισμού (Παλαιοχώρι) καί ναίσκους τής ίδίας ή μεταγενεστέρας έποχής. Σώζονται έπίσης τμήματα τής λιθοστρώτου όδού (καλντερίμι) τής άγούσης είς τόν οίκισμόν. Εκτός τών φρεάτων, ύπήρχε καί μεγάλη δεξαμενή έπιχωθείσα ήδη κατά το μεγαλύτερο μέρος, διά τήν όποίαν ή παράδοσις, διασώζει ότι ό κατερχόμενος είς τόν πυθμένα της, έβλεπε μόνον τήν κορυφήν τού ύπερκείμενου όρους Βίτσι.

 (Σημειούμεν ένταύθα,τά καί είς Ξηρόμερον συχνάκις άπαντώμενα τοπωνυμικά είς –να, Βρίστιανα, Ροδινά, Πιστιανά, Σουρουντινά, τά όποία, κατά Ά μ α ν τ ο ν, έρμηνεύονται άπό τά άντίστοιχα οίκογενειακά : ‘Ελληνικά, 6 (1933), σελ.26).

Γρούζο (το) : (στού Γρούζου ). Μικρά περιοχή μέ άγρούς καί άραιόν δάσος, όμοιάζουσα προς στενήν κοιλάδα καί διασχιζομένη ύπό τής κοίτης του Γερομπόρου

Ληγούστα (ή) : ( ή Λ(η)γούστα).  Βάραθρον, μέ στόμιον όμοιον προς κρατήρα «άπατον» κατά τήν λαϊκήν δοξασίαν καί διά τό όποίον θρυλείται ότι «στά παλιά τά χρόνια, έρριξαν μέσα μιά σαρμανίτσα (λίκνον) μ΄έναν πετεινό καί βγήκαν στόν Άχελώο».

 Ροτζέρι (ή Ρουτζέρι  : ( τού Ρ΄τζέρ΄). (Αν τό όρθόν ήτο Ρετζέρι, έπρόφεραν Ριτζέρ΄). Περιοχή λοφώδης, μέ καλλιεργήσιμους πετρώδεις άγρούς καί άραιόν βαλανιδοδάσος.

Ρούστα (ή) : ‘Ελος έκτάσεως τριάκοντα περίπου στρεμμάτων καί ή περί αυτό περιοχή,διαμοιραζόμενα μεταξύ τών κοινοτήτων Μαχαιρά καί Προδρόμου. Ύπήρχε καί όμώνυμος οίκισμός είς μικράν άπόστασιν, τού όποίου οί κάτοικοι, μετώκησαν είς Πρόδρομον μετά την άπελευθέρωσιν

.

.

.

1-ΤΑ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΚΑ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΤΡΟΠΟ ΤΩΝ ΠΑΛΑΙΩΝ [ΜΑΧΑΙΡΑ ΞΗΡΟΜΕΡΟΥ]-χ.ν.κουβελης c.n.couvelis (μέρος 1)

 .

.

.το Ξοβουνι-Χρυσοβουνι-με βελανιδιες και ανθισμενες
αγραπιδιες στη ριζα του'Μαχαιρα Ξηρομερου
.
.
ΤΑ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΚΑ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΤΡΟΠΟ ΤΩΝ ΠΑΛΑΙΩΝ
[ΜΑΧΑΙΡΑ ΞΗΡΟΜΕΡΟΥ]-χ.ν.κουβελης (μέρος 1)
.
.Απο την ΠροΟμηρικη Εποχη  οι γιδαρηδες και οι προβαταρηδες,
[οι [ν]τζοπανηδες]ακολουθουν την πορεια τους στη ζωη, στις
ασχολιες τους με τα ζωα,στις βοσκες τους,στα μαντρια τους,
στα φωναγματα των ζωων,στα σφυριγματα τους,στα προιοντα,το
γαλα,το τυρι,το κρεας,το μαλλι στα ονοματα,που τους δινουν
να τα ξεχωρισουν,στις συναλλαγες τους,...μεχρι λιγο πριν με-
ρικα χρονια,και τωρα
.

Κάνετε κλικ στο παρακάτω link για να ανοίξει η σελιδα

https://artpoeticacouvelis.blogspot.com/2012/05/blog-post_14.html

.

.

2-ΤΑ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΚΑ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΤΡΟΠΟ ΤΩΝ ΠΑΛΑΙΩΝ-[ΜΑΧΑΙΡΑ ΞΗΡΟΜΕΡΟΥ]-χ.ν.κουβελης c.n.couvelis[2ο μερος]

 .

.

2-ΤΑ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΚΑ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΤΡΟΠΟ ΤΩΝ ΠΑΛΑΙΩΝ-[ΜΑΧΑΙΡΑ ΞΗΡΟΜΕΡΟΥ]-χ.ν.κουβελης[2ο μερος]

. 
.

αρνι και προβατινα-χ.ν.κουβελης
.
.

Κάνετε κλικ στο παρακάτω link για να ανοίξει η σελιδα

https://artpoeticacouvelis.blogspot.com/2012/08/2.html

.

.

3-ΤΑ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΚΑ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΠΑΛΑΙΟΝ ΤΡΌΠΟΝ-ΜΑΧΑΙΡΑ ΞΗΡΟΜΈΡΟΥ-χ.ν.κουβελης c.n.couvelis-μερος 3

 .

.

γιδια ,στη Μαχαιρα-χ.ν.κουβελης
.
.
ΤΑ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΚΑ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΠΑΛΑΙΟΝ ΤΡΟΠΟΝ
[ΜΑΧΑΙΡΑ ΞΗΡΟΜΕΡΟΥ]-χ.ν.κουβελης[3ο μερος]

Κάνετε κλικ στο παρακάτω link για να ανοίξει η σελιδα

https://artpoeticacouvelis.blogspot.com/2012/11/3.html

.

.

1-ΜΑΧΑΙΡΑ ΙΣΤΟΡΙΑΙ-χ.ν.κουβελης c.n.couvelis https://artpoeticacouvelis.blogspot.com/2019/12/blog-post_20.html

 .

.

ΜΑΧΑΙΡΑ ΙΣΤΟΡΙΑΙ-χ.ν.κουβελης c.n.couvelis

.
.
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
ειναι ιστοριες που ακουγονται,και γινονται εικονες,αυτο ετσι εγινε,ετσι το ειδαν
και το εζησαν,εγινε στη κοινωνια τους,συμμετειχαν,
να συμπολιτευεσαι σημαινει εξανθρωπιζεσαι,αποκτας τη γοητεια του ανθρωπου
που συναλλασεται και συμπραττει με τους αλλους ανθρωπους για το κοινο της Πολιτειας
τους,
Ας δουμε τις ιστοριες οπως ενα θεατρο που δεν παιζεται μονο εδω μπροστα μας,αλλα,
κυριως,παιζεται εντος μας,
μας ενσωματωνει σε μια ενιαια συλλογικη εμπειρια,
Μια Βαθεια Λυτρωτικη Ψυχαναλυση

Κάνετε κλικ στο παρακάτω link για να ανοίξει η σελιδα

https://artpoeticacouvelis.blogspot.com/2019/12/blog-post_20.html

.

.

[ OAK'S TOPOI -XIROMERO GREECE ] ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΤΗΣ ΒΕΛΑΝΙΔΙΑΣ [ ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ ] ΞΗΡΟΜΕΡΟ Ντοκυμαντερ -σκηνοθεσια χ.ν.κουβελης . Θυμουνται ο μπαρμπα Στρατος Καραγιαννης, η θεια Κιρκη Παπασταμου,η θεια ΄Λαμπρω Τσιντζου

 

.

.

κάνετε κλικ στο παρακάτω link για να ανοίξει η σελιδα

http://artpoeticacouvelis.blogspot.com/2010/06/blog-post_21.html

.
[ OAK'S TOPOI -XIROMERO GREECE ]
ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΤΗΣ ΒΕΛΑΝΙΔΙΑΣ
[ ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ ]
ΞΗΡΟΜΕΡΟ
Ντοκυμαντερ -σκηνοθεσια χ.ν.κουβελης
.
Θυμουνται ο μπαρμπα Στρατος Καραγιαννης,
η θεια Κιρκη Παπασταμου,η θεια ΄Λαμπρω
Τσιντζου
.


Βελανιδια [ Μαχαιρα ,περιοχη Γερομπορου ]
.
[Οι Ανθρωποι της Βελανιδιας ]
Μαρτυριες
.
[οι μαρτυριες εγιναν τον χειμωνα του 2008
στη Μαχαιρα ]
.
Μαρτυρια 1
.
Κιρκη Παπασταμου ,Μαχαιρα Ξηρομερο
.

.

.

.
.

.

.

Μαρτυρια 2
.
Στρατος Καραγιαννης ,Μαχαιρα Ξηρομερο
.

.

.

.

Μαρτυρια 3
.
Λαμπρω Τσιντζου ,Μαχαιρα Ξηρομερο
.


.


.

.

.
.
.

TOPOI-Walking in Physis -Machera Xiromero Greece -Αποσπασματα μιας Διαδρομης στη Φυση -28 Μαρτη Μαχαιρα-By c.n.couvelis[χ.ν.κουβελης

.

.

TOPOI-Walking in Physis
-Machera Xiromero Greece
-Αποσπασματα μιας Διαδρομης στη Φυση
-28 Μαρτη Μαχαιρα-By c.n.couvelis[χ.ν.κουβελης

Χορογραφια [κορμοι βελανιδιας]

Μυθικη Μορφη [κορμος βελανιδιας]
.
.
TOPOI-Walking in Physis
-Machera Xiromero Greece
-Αποσπασματα μιας Διαδρομης στη Φυση
-28 Μαρτη Μαχαιρα-By c.n.couvelis[χ.ν.κουβελης]
διαρκεια 27' 33''[27min 33sec]
.

.
.

ΠΟΡΤΡΕΤΑ ΑΝΘΡΩΠΩΝ- Αλεξανδρα Μιλτιαδη Βοτση-Θεια Μιλτενα- 24Οκτ2004-Μαχαιρα Ξηρομερο- σBy c.n.couvelis[χ.ν.κουβελης] διαρκεια 49' 54 ''[ 49 min 54 sec]

.
.
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ ΕΝΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥ
.
ΠΟΡΤΡΕΤΑ ΑΝΘΡΩΠΩΝ-
Αλεξανδρα Μιλτιαδη Βοτση-Θεια Μιλτενα-
24Οκτ2004-Μαχαιρα Ξηρομερο-
By c.n.couvelis[χ.ν.κουβελης]
διαρκεια 49' 54 ''[ 49 min 54 sec]
.
.
XRONIKO
[ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΤΟΥ ΜΙΛΤΙΑΔΗ ΒΟΤΣΗ,Η ΔΙΚΗ ΜΑΣ ΘΕΙΑ
ΜΙΛΤΕΝΑ]
Μαχαιρα 24 Οκτωμβρη το 2004,μεσημερι,μερα ηλιο-
λουστη καθαρη ζεστη σαν την καρδια της θεια
Μιλτενας,ειναι κοντα της ο μεγαλυτερος γιος της
ο Γιαννης,και η δευτερη κορη της η Ελενη,χρονια
μεταναστεςστη Γερμανια,εργατηκαν και προοδευσαν,
οπως καιτ'αλλα της τα παιδια, ο Βαγγελης,η Σταυ-
ρουλα,καιο Μητσος.Εχει παει κι αυτη στη Γερμανια
στα παιδια της,και ...τους αναστατωσε τους Γερ-
μανους με τα αστεια της τα γελια της και το τρα-
γουδι της.
Ηταν κοπελα του Γιωργου Λιβανη απο το Βασιλοπουλο,
το Αχιλλειο,γεννηθηκε το 1907,παντρευτηκε στην
Μαχαιρα στο Ξηρομερο τον Μιλτιαδη[Μιλτα] Βοτση
τιμιο ανθρωπο και εργατικο ,πιστικος ηταν,γιδαρης,
εκανε πεντε παιδια,τον Γιαννη,τον Βαγγελη,την
Σταυρουλα,την Ελενη,τον Μητσο[τον Ματσολα],
εργαστηκε σκληρα να βγαλει τη φαμελια της,να την
αναστησει καιτα καταφερε,περα εκει στον Παλιουρα,
στα σταρια του πατερα μου,ενας ανθρωπος ενας κηπος
ενα περιβολι ηταν,με το γελιο,με τα αστεια της[παντα
... αθυροστομα και...τολμηρα],κανενας ομως δεν παρα-
ξηγουνταν,τους αρεσε να την ακουν,να κανει και να
λεει,ν'ανοιξει η καρδια τους να γελασουν ,να ξεσκα-
σουν,ενας δικος μας θηλυκος Αριστοφανης,η φωνη της
ηταν αηδονιου,εφτιαχνε δικα της τραγουδια,οπως γι-
νονται τα δημοτικα τραγουδια,κι ολους τους τιμουσε
οταν ερχονταν η τελευταια ωρα τους να φυγουν απ'τη
ζωη,τους εκλαιγε με τη φωνη της,και παντα ετοιμη να
σηκωθει να χορεψει
Εκεινο το ηλιολουστο ζεστο μεσημερι του Οκτωμβρη
στις 24 το 2004 ακουει τον γλυκο ηχο της φλογερας
του Χρηστου απο τα μερη της Ηγουμενιτσας της Ηπει-
ρου,χρονια κι αυτος μεταναστης στη Γερμανια,με καη-
μους,τον ακουει τον παραπονεμενο γλυκο ηχο μεσα στο
αυτι της,τραγουδαει και χορευει,οπως χορευεικορυφαια
σε αρχαια τραγωδια,ετσι ιδιος ειναι του χορου της
ο κυκλος,97 χρονια ζει αυτος ο ανθρωπος τις χαρες
και τους καημους του,και κατω δεν το βαζει,και τι
δεν θυμηθηκε,τις αργατειες,τον Γιωργο[τον αδερφο του
πατερα μου που εφευγε για τον πολεμο το'40 στην Αλβανια
και δε γυρισε να του τραγουδισει στον γαμο του,
21 χρονων παιδι χαθηκε στα χιονια]θυμηθηκε τα ανταρ-
τικα του παφλα,την Ουντρα και τα ρουχα της Αμερικα-
νικης ...Βοηθειας,ειπε τα τραγουδια της [τι να γραψουν
στο μνημα της να την θυμουνται],και πολλα αλλα,διπλα
της ηταν η κορη της η Ελενη,επειτα ηρθε και η συνυφα-
δα της η Πολυξενη[του Ταξιαρχη Βοτση γυναικα],και
θυμηθηκαν μαζι,φιλοξενη και απλοχερα ,εμενα μου'δωσε
ενα κολοκυθι ''να φτιαξει η Μαρια[η μανα μου]πιτα'',
Αυτος ο ζωντανος αυτος ο ζεστος ανθρωπος η Αλεξανδρα
του Μιλτιαδη Βοτση 97χρονων,η δικια μας θεια Μιλτενα,
μετα απο λιγους μηνες στην αρχη της Ανοιξης,το 2005,
εφυγε,να παει στον τοπο της να βρει τους αλλους τους
δικους της,ολους να βρει,να τους αστειεψει,να τους
τραγουδισει να τους χορεψει,τι αργησε και θα την πε-
ριμενουν.
Αλεξανδρα θεια Μιλτενα να τους χορεψεις εναν εναν
να μην ειναι βαριοκαρδισμενοι,να τους τραγουδισεις
να βγαινουν την ανοιξη ν'ανθιζουν εδω πανω,που'μαστε
ακομα εμεις,στα χωραφια που εργαστηκαν και κοπιασαν
και να ακουστουν τα πουλια στα δεντρα της ανοιξης
τ'αηδονια,οπως ησουν εσυ κηπος και περιβολι γεματο
κι αχαλαστο.
.
.
ο ανθρωπος ειναι οι πραξεις του
.

.
το Υφος του Ανθρωπου σαν Γλωσσα
.
η θεια Μιλτενα ενας κηπος
ενα περιβολι
.
.

ΜΑΧΑΙΡΑ ΞΗΡΟΜΕΡΟ-GREECΕ-Ενα Ομαδικο Πορτρετο Τοπου και Ανθρωπων-Photo By c.n.couvelis[χ.ν.κουβελης]

 .

.

ΜΑΧΑΙΡΑ ΞΗΡΟΜΕΡΟ-GREECΕ-Ενα Ομαδικο Πορτρετο Τοπου και Ανθρωπων-Photo By c.n.couvelis[χ.ν.κουβελης]

.
.
ΜΑΧΑΙΡΑ ΞΗΡΟΜΕΡΟ-GREECΕ-Ενα Ομαδικο Πορτρετο Τοπου και Ανθρωπων-
Photo By c.n.couvelis[χ.ν.κουβελης]
.

https://youtu.be/IsdHp55anMY.

.

.

Ειχε ταμπελα: ΚΑΦΕΖΥΘΟΖΑΧΑΡΟΠΛΑΣΤΕΙΟΝ [Μαχαιρα Ξηρομερου Απο Μνημης] Χ.Ν.Κουβελης[c.n.couvelis

 

.

.
ΜΑΧΑΙΡΑ-Ξηρομερου
MACHERA XIROMERO  GREECE
.
Κειμενα-PHOTOS
Ειχε ταμπελα:
ΚΑΦΕΖΥΘΟΖΑΧΑΡΟΠΛΑΣΤΕΙΟΝ
[Μαχαιρα Ξηρομερου Απο Μνημης]
Χ.Ν.Κουβελης[c.n.couvelis]
.
.
.
[επιμελεια και καταγραφη προφορικης
αφηγησης-χ.ν.κουβελης]
.
Ειχε ταμπελα:
ΚΑΦΕΖΥΘΟΖΑΧΑΡΟΠΛΑΣΤΕΙΟΝ
[Μαχαιρα Ξηρομερου Απο Μνημης]
.
.
Εδω που ειναι σημερα το καφενειο του Νικου και του Λα-
κια Λιαμη ηταν μαγαζι πριν τον πολεμο του 1940,το κτιριο
το'καψαν οι Ιταλοι τοτε που εκαψαν το χωριο στις 9 του Αυ-
γουστου το1943,το μαγαζι ειχε ταμπελα που εγραφε:
ΚΑΦΕΖΥΘΟΖΑΧΑΡΟΠΛΑΣΤΕΙΟΝ,
το ειχε ο Μιλιος Λιαμης με τον Θοδωρακη Λιαμη,εκει μεσα
αριστερα ειχε γλυκα,ζαχαροπλαστειο,ο Σταθης Πλιατσικας,
ηταν μετοχος,ειχε γλυκα ταψιου,μπακλαβαδες,ραβανι,εκανε
και λουκουμαδες,
το μαγαζι ειχε και μπιλιαρδο,επαιζε ο γιατρος ο Μπεσας,ολος
ο κοσμος επαιζε,ολη η νεολαια,
στο χωριο τοτε υπηρχαν τρια μπιλιαρδα,μπιλιαρδο ειχε και ο
Μακρυπιδης και ο Θοδωρος Σαμαρας στη κατω αγορα,
γι'αυτο τη Μαχαιρα τη λεγανε Μικρο Παρισι,
στο Λιαμεικο ηταν χωρισμενα,με παραβαν,νομος του Μεταξα,
δυο κουρεια,το ενα το ειχε ο Νασος Τσαπαρελης και το αλλο
ο Γιωργος Πλιατσικας,
στο Μακρυπ'δεικο,που ηταν συνεταιροι υ Γιωργος Μακρυπι-
δης,με τον [Παπα]Ξαρχη Στρατο και τον Γιωργο Μπιτσωρη
εκει κουρειο ειχε ο Αντριας Πλιατσικας,
τα μαγαζια την Κυριακη ανοιγαν μετα την απολυση της εκ-
κλησιας,
καθε Κυριακη επιτρεπανε πριν την απολυση της εκκλησιας,
εδω μπροστα απο το λιαμεικο, να κανει ο Γιαννης Τζακω-
στας λουκουμαδες,σε μεγαλο καζανι εβαζε λαδι,τσιγαριζε
και καθονταν στα τραπεζια και τρωγανε,ητανε ξενοι 60-70
ατομα,τσαγκαρηδες,χωροφυλακες,μαστοροι και μετα ανοι-
γαν τα μαγαζια,λουκουμας ηταν ο Γιαννης Τζακωστας και
ο Λιας και ο Πανος Τζακωστας τ'αδερφια του συμπαγαν τη
φωτια,
μαγαζι ταβερνα ειχε ο Σταυρος Δηλαδης[Κουβελης],εκει
που ηταν αργοτερα το μαγαζι του Κιτα[Χρηστου Στρατου],
αυτος ειχε παει στην Αμερικη,
μετα που σκοτωθηκε,εκει μαγαζι,καφε-αμαν με γραμμοφω-
νο εκανε ο Λαζος Καρκατζουλης[Κουβελης]ειχε παει στην
Αμερικη,ηταν παντρεμενος με την Μαριγω απο την Πρεβε-
ζα,ακληρος,
ταβερνα ειχε απεναντι και ο Τασος Καρναβας σωγαμπρος
απο την Καντηλα στον Σπυρο Λιαμη,πηρε την  Μαρινα,
ειχανε και γιαουρτες,σε πηλινα παδελακια,
ειχε ερθει να τραγουδησει, τη δεκαετια του '30, η Ριτα
Αμπατζη με κλαρινο τον Χαραλαμπο Μαργελη απο το
Μεσολογγι,
τελευταια φορα στο χωριο ο Μαργελης ηρθε στο χωριο
στο γαμο του Μακια Δασκαλου[Παπατρεχα],
.
Στο σχολειο ειχαμε μαθηματα 1η-2α ταξη Αναγνωση,
3η-4η ταξη Οδυσσεια, 5η-6η ταξη Βοσπορος Μικρα
Ασια,ειχαμε και Γεωγραφια,χαρτη,Δευτερα και Τριτη
απογευμα ειχαμε Θρησκευτικα,Τεταρτη και Πεμπτη απο-
γευμα ειχαμε Ιστορια και Ωδικη,Παρασκευη απογευμα
και Σαββατο,μεσημερι,ειχαμε Ωδικη,
ξυλο αγαντα,νταπ-ντουπ,
στο δασκαλο Αδιλινη πηγα 1,5 χρονια,στον Σαμαρα πη-
γα 2 χρονια,στη Τασια Αβραμ πηγα 1 χρονο,μπροστα,2 μη-
νες ,ηταν ο Μπουμπουλης απο την Κατουνα,και ο Κλι-
τσης απο τα προσφυγικα,ητανε κουτσος και ιδιοτροπος,
και μετα ηρθε η Τασια Αβραμ,ητανε απ'την Πατρα,καθον-
ταν στα Καραγιαννεικα,εκατσε στο χωριο μεχρι που κηρυ-
χτηκε ο πολεμος,την αρραβωνιασε ο δασκαλος ο Σαμαρας,
την παρατησε και παει φυματικια στη Πατρα,
Ο Μητσος Αδιλινης ηταν Θιακος,εκανε 35 χρονια δασκα-
λος στο χωριο,κοντακιανος,εμενε πισω απο την εκκλησια,
εκει ηταν το σχολειο,το καινουργιο εγινε το 1934-1935,
τα μισα παιδια καθονταν κατα[γ]ης,πηγαιναν το χωριο
φαγητο κι ετρωγε,ειχε κουμπαρους τους Τριαντεους,στο
χωριο πεθαναν το παιδι του και ο πατερας του και τους
εθαψε εδω,εκανε καλο μαθημα,σ'αυτον πηγα Πρωτη Τα-\
ξη,μιση Δευτερα,
[ο Αδιλινης σαν δασκαλος αφησε ονομα στο χωριο,οι πα-
λιωτεροι που τον ειχαν δασκαλο ελεγαν στα παιδια τους:
''Να γινεις δασκαλος σαν τον Αδιλινη''.
Και ολοι ειχαν το ιδιο γραφικο χαραχτηρα.Τα γραμματα
του Αδιλινη.]
οταν ο Αδιλινης πηρε συνταξη παρακαιρα,του ελειπαν
λιγοι μηνες,μετα πηγα στον Ντινο Σαμαρα,αυτος σπου-
δασε στα Γιαννενα στην Ιερατικη Σχολη,πρωτοδιοριστι-
κε στους Αμοργιανους,ο Σαμαρας ειχε ενα αρνακι,μανα-
ρι,καραμανικο και το κουβαλουσε μαζι του και σε μια
εκδρομη στη Πεταλι το βαφτισε,το βαφτισαμε Αφρο,
απο το... Αφροδιτη,
ο Αδιλινης ηρθε στο χωριο στη Κατοχη με τη γυναικα
του και του διναμε ρουχα,τραχανα,αλευρι,φακη,κανε-
νας δεν του κραταγε να μην του δωσει,τα μαζευε στους
Τριαντεους,ηρθε και στην Μπαρμπαντρια σε μας και
τους Στελεους,του δωσαμε,ηρθε στον μπαρμπα Λακια
Μπαρλα[Γκολφη],του'δωσε κατι σφηνες τυρι η Λακαι-
να ,
θυμαμαι οταν εφτιαχναν το μαγαζι του Λευτερη Σουρε-
λη[Γκολφη] οι μαστοροι που εφκιαξαν την εκκλησια,ε-
βαλαν φουρνελο και μας εδιωξαν απ'το σχολειο,το μαγα-
ζι ηταν εμπορικο παντοπωλειο,οτι ηθελες ειχε,το κρατα-
γε με το παιδι του τον Αγησιλαο,
η δασκαλα Τασια Αβραμ ειχε και μια πρωτη ξαδερφη που
μαθαινε ψαλσιμο στον Παπαχαραλαμπο,
στο σχολειο ειχα ενα δραματακι,με την Τασια τ'Πλιακ'
[Κουβελη],τη Γεωργια Γκολφη και την Αγγελικα τ 'Αρι-
στειδη Μαυρογιωργου,με την Τασια κουβεντιαζαν οι
δυο τι θα γενε οταν μεγαλωσουν:
''εγω γυμναστρια και συ δικηγορινα
και μοδιστρουλα η φουλα μας
να την περναμε φινα''
πηγα κι εγω εκει:
''τι μοιροφορες ειν'εδω
που εχουν φλυαρια;
κι αν τις ρωτας και για χορο;
Ιουνιο Ιουλιο και μεσημερι ακομα''
''τι θελεις εδω ρε Τομι;''
εγω ημουν ο Τομι,
''ενομιζα πως παιζεται με κουκλες
τις κουμπαρες,
ποτε δεν το περιμενα να λετε
κουταμαρες''
''αυτη θα γινει δικηγορινα''
''νοικοκυριο να μαθετε πλυσιμο και κουζινα
κι αργαλειο και μπαλωμα να μην δουλευει η πεινα''
''θα γινουμε κι εμεις ολες δικηγορινες''
''θα πλενετε τα πιατα σας
κι ολες τις κατσαρολες'',
ειπα εκεινη τη χρονια,στις εξετασεις τον Ιουνιο,το
ποιημα:
''τωρα που θα φυγω
και θα παω στα ξενα
και θα ζησω χρονια χωρισμενα
αφησε να παρω γαλανη πατριδα
κατι απο σενα γαλανη πατριδα αγαπημενη
χωμα ελληνικο χωμα τιμημενο
χωμα μ'αιμα ποτισμενο''
στις εξετασεις προτου τα ποιηματα ερχονταν κοσμος,
εβαζε ο δασκαλος ενα κλασμα να το λυσουμε,στους
μεγαλυτερους μαθητες,στους μικροτερους εβαζε διαι-
ρεση,
ο Μητρακης Λασπιας[Κουβελης] ειχε ενα ποιημα,του
το'μαθα εγω,
ο Τεμπελης:
''εβαρεθηκα επιτελους του σχολειου τη ζωη
κι αποφασισα να φυγω για ν'αλλαξω τη ζωη
εβαρεθηκα επιτελους απ\τα δεντρα τις φωλιες
εβαρεθηκα να τρωω απ'τον δασκαλο ξυλιες'',
καποτε ρωτησε η Τασια Αβραμ:
''που βρισκεται η Παρος;
πως γεννιεται ο σεισμος;
οποιος ξερει να το λεει
κι οποιος δε ξερει ,σκασμος!'',
ο Γιωργο Καρελακης με τον Μιλιο Κολοβο[Θεοφιλη]
πηρανε τα μελανοδοχεια απο τα θρανια πανω που ειχα-
με να γραφουμε και τα 'χωσαν μεσα στον κηπο τον
Καρλακεικο,τα' πιασαν,τα 'δειραν και μαρτυρησαν,
.
στο χωριο τοτε ειχανε βγαλει και καποια τραγουδα-
κια:
''λεμονια απο τα Γιαννενα
και μπυρα απ'τον Περαια
στη Μαχαιρα τα φερανε
για την παλιοπαρεα''
και[μια παραλλαγη του]:
''λεμονια απο τα Γιαννενα
πορτοκαλια απ'τη Γουριτσα
στη Μαχαιρα τα φερανε
για τη κυρα Τασιτσα''
.
ο Παπαχαραλαμπος ηταν παπας στο χωριο[πατερας
του Παπαχιλλεα,το επωνυμο του ηταν Τριαντης],
ο Παπαχαραλαμπος ηταν καλλιφωνος,ηξερε μουσικα,
ειχε δικα του μουσικα,τερερεμ,πανω στα βιβλια εγρα-
φε μουσικα,οταν εψελνε χειρουβιμ δεν σταματαε ,εψελ-
νε ωρα,ο Παπαχιλλεας τα παραταε κι εφευγε,ειχε κανει
κι ενα συγγραμμα μουσικο που χαθηκε,
στα εγκαινια της εκκλησιας της Χρυσοβιτσας φωναξε
ο δεσποτης να παει ο Παπαχαραλαμπος να ψαλλει,τοτε
ηταν λαικος,να κανει εσπερινο,και μετα πηγε σε κατι
κατσουλες να κοιμηθει,και μεσα στα αχερα ψαχουλευε
να βρει το τσαρουχι,
τον Παπαχαραλαμπο τον εμαθε βυζαντινη μουσικη ο
Τσιμπουκης στον Αστακο,
ο Νιδας[Λεωνιδας] Μαυρογιωργος,παιδι του Παπαπαντε-
λεου,εμαθε ψαλτικη στον Παπαχαραλαμπο,τον Παπαπαντε-
λεων τον εκανε παπα ο Πανα[γ]ης[Στουρναρας Παπατρε-
χας],ο Νιδας εγινε ψαλτης στη Μητροπολη Αθηνων ,δια-
φωνισε με τον [Σπυρο]Περιστερη και πηγε σ'αλλη ενο-
ρια,
ο Γιωργος Μακρης πηρε βασεις ψαλτικης απο τον Παπα-
χαραλαμπο,επειτα πηγε στην Αμερικη,στον Αη Βλασση
''ειχε ενα τραγουδι '',τον ακουσα σ'ενα τραγουδι,
καποτε ηρθε ο Γεροθοδωρος[ο Σεραφειμ] και ξεγελασε
τον Παπαχαραλαμπο και του πηρε τρια τραγουδια,που
ειχε γραψει,του'πε θα τα ματαφερει,τον κοροιδεψε και
δεν ξαναρθε,
αργοτερα ο δεσποτης εστειλε να ερθει στον Αη Γιαννη
του Προδρομου ο Παπαχαραλαμπος να ψαλλει,τ'ακου-
σε ο Γεροθοδωρος κι εφυγε,φοβηθηκε,
στο γαμο του Χριστοφορου Μποζωνη ηταν κλαρινο ο
Φουσκομπουκας κι ειπε πως αν δεν τα καταφερει να γυ-
ρισει το κλαρινο στο τραγουδι του Παπαχαραλαμπου θα
το τσακιζε,κι ο Παπαχαραλαμπος αρχισε να τραγουδαει:
''εψες ο μαυρος διαβαινα σε κλεφτικα λημερια
ακουσα αντρικια κλαματα γυναικεια μοιρολογια'
και το τραγουδι του ειχε τετοια γυρισματα,ολο ημιτονια,
που δεν μπορουσε ο Φουσκομπουκας να το γυρισει
στο κλαρινο,παραιτηθηκε και πηγε να σπασει το κλαρι-
νο,αλλα τον κρατησαν,
θυμαμαι καθονταν σ'ενα σιδερενιο κρεβατι εξω απο
την εκκλησια τα καλοκαιρια,να κοιμηθει,εκει σιγοτρα-
γουδαγε,και τα παιδια το πρωι που πηγαιναν στην εκ-
κλησια τον ακουγαν,θυμαμαι και το τραγουδι του:
''ξυπνα πουλακι μ' το πρωι
κι ανεβα σε κλαρακι
και τιναξε τα φτερουγια σου
να πεσει η δροσια σου''
ητανε αηδονι η φωνη του.
.
ο Τολιας Καραγιαννης εμαθε ψαλτες τον Αντωνη Δ ηλα-
δη[Κουβελη],τον Αλεκο Κουβελη του Φιλιππα,τον Νικο
Κανατσουλα[Παπατρεχα],τον Κωστα Ταρκαζη[Παπατρε-
χα],τον Νικο Ματσαραγκα[Παπασταμο],τον Αντριγακια
Κωστακιωτη[Δημοσεγκο],
.
σ'ενα πανηγυρι στο χωριο στου Κιτα[Χρηστου Στρατου]
ηταν ο Τασος Χαλκιας κλαρινο,και στα Λιαμεικα μπροστα
εξω ο Κωστας Μπαλουφας[Τζακωστας] και ο Νικος Καν-
τας ειχανε τον Φωτη Χαλκια ,αδερφο του Τασου,στο
τραγουδι και το λαγουτο,και κλαρινο τον Γιαννη Στερ-
γιου,
μια φορα ειχε και ο Σταματης Παπασταμος οργανα κι
ητανε ο Τακης Καρναβας μικρος,με τον Γιαννη Βαρδη
σαντουρι και τον Βαρδη βιολι,ειχανε και μια τραγουδισ-
τρια Ελευθερια απο την Λευκαδα,οταν εκλεισαν,σταμα-
τησαντα οργανα ο Καρναβας πηγε στον Βασιλη Σαλεα να
τραγουδησει,που τον ειχε ο Λιας Κουτρουμανος,
ο Γιαννης Στεργιου με την κομπανια του νοικιαζαν μια
πορτα στα Μακρυπ'δεικα,εκει που ητανε το τσαγκαρικο
του Κωστα Γραψα[Παπατρεχα],εκει κοιμοντανε και γυ-
ριζανε στα χωρια,
καποτε εκανε πανηγυρι και ο Γιαννης Μπαλουφας[Τζακω-
στας] εβαλε και τραπεζια στη πλατεια της εκκλησιας κι
ο Παπαχιλλεας του'πε να τα παρει,να τα μασει,
.
τα παιδια του Σχολειου εκαναν Πρωτομαγια πριν τον πολε-
μο στις παραμονες,στο Λυκοδοντι,στ'Γκουμα το Καραουλι,
στα δεντρα ,ηταν 160 παιδια μαθητες,δασκαλος ηταν ο Σα-
μαρας,ειχαν 15 σφαγια και τα εψηναν ο Διονυσσης Βοτσης,
ο Νασος Τσαπαρελης,ο Χαριλαος Τζακωστας,ηρθε και ο
Γιωργος Στουρναρας[Παπατρεχας]και ο Γιωργος Μακρης,
περασαν και Βλαχοι ,τους καλεσαν,σταθηκαν,εφαγαν κι
εκατσαν να ξαποστασουν κατω απο τα δεντρα στον ισκιο,
κι ο Γιωργο Μακρης πηρε και τους εδωσε μια πλατη απο'να
σφαγειο να τη δουνε,την πηρε ενας την εξυσε ,την κοιταξε
κι ειπε πως βλεπει πολεμο,του εδωσαν κι αλλη και παλι
ειδε πολεμο,
.
τοτε ερχονταν στο χωριο και τσιγγανοι,αρχοντοτσιγγανοι,
κι εκαναν εμποριο αλογων,εμεναν καιρο στο χωριο,ηταν
οι Χαλινοπουλοι απο τον Πυργο και τη Ζαχαρω,εμεναν στο
μυλο του Λιαμη,και αλλοι τσιγγανοι ηταν απο τα Μεγαρα,
καθε βραδυ πηγαιναν στα μαγαζια με τις τσιγγανες μαζι κι
επαιζαν οργανα και τραγουδουσαν,μαζευονταν και κοσμος
και γλεντουσε,
μια βραδυα στο μαγαζι του Λια Κουτρουμανου εγινε φασα-
ρια,πιαστηκαν οι Χαλινοπουλοι με τους Μεγαριτες ποιος θα
επικρατησει,θα εχει τα οργανα στο μαγαζι,ο Χαραλαμπος
Χαλινοπουλος,τον ειχε βαφτισει ο Μπακιας[Χαραλαμπος]
Γκολφης ,πετουσε τις λιρες στον αερα,επεμβηκε ενας υπο-
νοματαρχης Ζωγοπουλος και ηρεμησαν τα πνευματα,
.
την καινουργια εκκλησια πρωταρχισε ενας εργολαβος απο
το Μεσολογγι,το 1929 εγιναν τα σχεδια,την πηγε λιγο πανω
και την παρατησε και την ανελαβαν οι Κονιτσιωτες,ο μασ-
τρο -Αποστολης,αυτος ηταν και ο αρχιτεκτονας,ο μαστρο-
Αριστειδης και ο μαστρο-Στεργιος,εμεναν στο χωριο,
απο το 1932-35,το χειμωνα δουλευαν στο δρομο της Σκουρ-
τους,εσπαγαν τη πετρα και τον εστρωναν,τον δρομο τον ειχε
αναλαβει ο Ζολωτας,αυτος εφκιαξε και το γεφυρι,και την
Ανοιξη και το Καλοκαιρι δουλευαν στην εκκλησια,
στην αρχη τη πετρα την εβγαζαν απο τα Δυο Δεντρουλια
εδω στο χωριο,στα καραουλια τ'Σουρελη[Γκολφη],αλλα
ηταν σκληρη και την παρατησαν και την εφερναν απο
τη Βασ'λοπ'[το Βασιλοπουλο],την μετεφερναν τα φορτηγα
του Καρελακη,με οδηγο τον Κωστα Πλιατσικα,και του Κο-
λοβου[Θεοφιλη],με οδηγους τον Κωστα Κολοβο[Θεοφιλη]
και τον Γακια,
σε μια μεταφορα της πετρας απο τα Δυο Δεντρουλια ο
''Πετριτης'' ενα φορτηγο των Κολοβαιων φορτωμενο
πετρα που οδηγουσε ο Χρηστος Παφλας[Κουβελης],ηταν
και καποιος Ντριβας,εκει στα Χαβαιικα βγηκε απ'το
δρομο,κι επεσε στη Μπαμπακια,
ασβεστη επερναν απο τις ασβεσταριες που εκαψαν στο
χωριο και χωμα εφερναν απ'τον Γερομπορο στο γεφυρι
της Μπαμπινης,
οσο καιρο δουλευαν οι μαστοροι η παλια εκκλησια ηταν
μεσα, σ'αυτην λειτουργαγαν μεχρι να γινει η καινουργια,
και την γκρεμισαν οταν τελειωσε το 1935,
για να γινει η εκκλησια πουλησε χωραφια,
την Μπαμπακια την χτυπησαν ο Καρελακης,ο Καρδιας
[Κωστας Στρατος],η Μητσαινα Κανατσουλα[Παπατρεχα],
ο Πλιακος[Κουβελης],
τα Χωραφουλια του Βασιλη Καρελακη,ο Αη Βλασσης
των Ντουμνεων[Παπασταμεων],η Πλατιτσα του Σουρελη
[Γκολφη],οι Βουλιαδες ,ηταν χτηματα της εκκλησιας,τοτε
δωθηκαν σε δημοπρασια να χτιστει η καινουργια εκκλησια,
ο Αη Γιωργης,
.
στη Μπαμπακια ψηλα ειχε παλιουρια και τα ξελακωσαν
Γκεγκηδες ,ενας Μπεκιος,κι ενας Χουσεινης,
.
ο Γιαννης Μπεσας ηταν γιατρος απο την Παπαδατου,τον
απο την Παπαδατου,τον
καιρο που παντρευτηκε ηρθε στη Μαχαιρα,πηρε την Ουρα-
νια του Παναη Παπατρεχα[Στουρναρα],πριν το 1930,
τελειωσε το Πανεπιστημιο και πηγε γιατρος στη Παπαδα-
του,μετα οι Παπατρεχαιοι τον εστειλαν στο Παρισι να σπου-
δασει,Γενικη Ιατρικη με ειδικοτητα ακτινολογου,
οταν ηρθε πισω στη Μαχαιρα του εφεραν ακτινολογια ,ειχε
Κλινικη,[εκει που αργοτερα ο μπαρμπα-Βασιλης ο Βετλαν-
τζας[Κουβελης]ειχε ψητοπωλειο-ταβερνα,τη δεκαετια
του 1970], η Κλινικη ειχε ακτινες,κι επερνε ρευμα απο
τον μυλο του Τελια Ντουμια[Παπασταμου],[ο μυλος
ηταν στο σπιτι των Ντουμνεων απο κατω],μ'ενα χοντρο
καλωδιο,ειχε γεννητρια,
ο Μπεσας ηταν συμμαθητης του Μπουκα του χειρουρ-
γου ,ερχοντανε να πανε για κυνηγι,και με τον Παπαχιλ-
λεα,
ο Μπεσας εγινε αριστερος,καλος γιατρος,
σαν τον Κατσαρακη γιατρο στη Μπαμπινη,στη Χρυ
σοβιτσα ηταν δυο γιατροι:ο Μελεουνης και ο Γκολιας,στη
Μαχαλα γιατροι ητανε ο Γωγακης και ο Σαμαρας,
πηγαινα ολοενα στον Μπεσα ,ημουνα μπακανιασμενο,
μου'δινε κινινο,πικρο,το τυλιγες με λιγο τσ[ι]γαροχαρτο
να το καταπιεις,τοσο πικρο ηταν,
η κλινικη μπροστα ειχε το γραφειο,στο βαθος ειχε τις
ακτινες,
εμενε στο ψηλο σπιτι,αριστοκρατικο,
το 38 πηρε αυτοκινητο,του το'φεραν οι Παπατρεχαιοι,
ενα γαλαζιο,πηγαινε στα χωρια,οποτε ειχες πληρωνες,
ολη μερα ηταν ανοιχτη η Κλινικη,,ερχονταν αρρωστοι απο
τα χωρια τα ορεινα πανω σε ξυλοκρεβατα,απ'την Καραμ
Ντοβρα τα Βλυζανα ,λαβωμενοι,Ζαβιτσανοι,Αετινοι,
τοτε θεριζε η φυματιωση,ητανε οι εχινοκοκκοι,οι πνευμο-
νιες,
.
τοτε ηταν χωροφυλακες στο χωριο,το γκοβερνο ηταν ενας
Κρητικος Κωστας Κοτινακης,εναν χωροφυλακα τον ελεγαν
Μαρκο,πηρε γυναικα μια Μαρια των Τριαντεων.εναν τον
ελεγαν Μητσο,εναν τον ελεγαν Τελια,
ο Κοφινακης παντρευτηκε τη Μαιρη,ψηλη,πρωτο αναστημα,
ηταν δασκαλα στη Μπαμπινη,εκανε μια κοπελα και τη βαφτι-
σε ο γιατρος ο Μπεσας,
.
τη μερα της 4ης Αυγουστου [του Μεταξα]γιορταζαν[εκει που
ειναι η πλατεια τωρα] ειχαν ψητα ,εμεις τα παιδια οι σκαπανεις
πηγαιναμε να παρουμε τον αρχηγο,ο αρχηγος ντυνονταν,εβαζε
τη στολη του,και τον φερναμε συνοδεια ,τους χαιρετουσε ''ετσι''
με το χερι[κανει την κινηση],κι ειπαμε το τραγουδι:
''γιατι χαιρεται η μερα
και χαμογελαει πατερα;''
επειτα κενωσαν τα φαγητα,εμεις πιασαμε τις σ[υ]κιες ,
ηταν δεκαπενταυγουστο,νηστεια, επετρεπαν να σφαξουν,
ο μπαρμπα-Γιαννης Δηλαδης[Κουβελης],ο αδερφος του
Σταυρου,εσφαζε με αδεια του γιατρου κανα βετλακι,
για καποιο ασθενη με ελονοσια,διαφορες ασθενειες δη-
θεν,
μας ειπαν:''τους ζυγους λυσατε'' σκαπανεις και φαλαγγι-
τες,
εφαγαν ως τη νυχτα,εμεις λακισαμε,
τη μερα εκεινη εκαναν δοξολογια κι εβγαναν λογο:
''ετουτη η μερα σημερα
δεν ειναι σαν τις αλλες'',
καθε μεσημερι Κυριακη επι Μεταξα μας πηγαιναν σκαπα-
νεις και φαλαγγιτες στη Πεταλι και μας γυμναζαν,ντυμενοι
με παντελονακι κοντο κι ενα καπελο,φερναμε γυρα,σουραε
ο χωροφυλακας Κοτινακης,κοπελες στο τελος στα χρονια
του Μεταξα ηρθανε,
.
ηρθανε οι ανταρτες το 42,εβγαλε λογο ο Κωστοπουλος απο
τον Προδρομο.ηρθε ο Νικος Κομπλιτσης απο την Μπαμ-
πινη,ηταν αρχηγος του ΕΑΜ,εβγαλαν λογο στην εκκλη-
σια,και τραγουδουσαμε:
''Ελληνες ακολουθηστε
των ανταρτων τη φωνη
Να ζητε τι ωφελησθε
με τη σκλαβια τη στερνη;
Παψτε να προσκυνατε
του φασισμου τη σκλαβια
Ελληνες Επαναστατες
Διωξτε αυτη τη σκλαβια
Στους καμπους βαραει το κανονι
Στα ορη βροντουν κεραυνοι
Εμπρος στην Επανασταση Ολοι
Να ζησουμε μαζι''
γεματη η εκκλησια απο κοσμο,ειχανε και επι-
φυλακη για τον φοβο των Ιταλων,ητανε Ιταλοι
στην Ψηλοραχη,εφκιαχναν λουμπες να τις γεμι-
σουν με εκρηκτικα να εκτιναχθουν οταν θα εκα-
ναν αποβαση οι Εγκλεζοι,
μετα το λογο ηρθαν στο μαγαζι του Μακρυπιδη,
τσου'χανε τραπεζι,ηρθε και ο Γιαννης Βαροπουλος
με το ακορντεον,τραγουδαγαν,
.
μετα τα Δεκεμβριανα εφυγε απ'τη Μαχαιρα ο Μπε-
σας,
εγιναν εγκληματα το 44,ολοι τρυπωσαν
.
η Ομαδα ,η Αστραπη,ειγινε τη δεκαετια του '30.
αυτοι που εφτιαχναν το μωλο του Αστακου,ηταν
3 αδερφια Παιρα εργολαβοι,ενας ηταν ποδοσφαιρι-
στης του Ολυμπιακου,αυτος εφτιαξε μια ομαδα στον
Αστακο,με κοκκινες φανελες με ασπρη ριγα,
τοτε εγινε ομαδα και στη Μαχαιρα,με παιχτες πολ-
λους,ενας ηταν απο την Αρτα,Γιωργος Τσολακης λε-
γοτανε,τσαγκαρης,ασσος τερματοφυλακας,επαιζε κι
εξω,
πηγαμε στην Αμφιλοχια,καποιος ρωτησε πως λεγετε
η ομαδα,την ειπαμε ΑΣΤΡΑΠΗ,
ειχανε ενα υπαλληλο του Χρηστου Στρατου ποδοσφαι-
ριστη στην ομαδα,Κ'στοφορο τον λεγανε,κι αυτος εβα-
λε το γκολ στην Αμφιλοχια,νικησαν,
γηπεδο ειχανε στη Πεταλι,το καλυτερο ,το ποτιζανε να
κατσει η σκονη,κουβαλουσανε νερο απ'τη Μακροπουλ'.
το πηγαδι, με τις βαρελες,εκει επαιζαν οταν ηταν χερ-
σο,
οταν ηταν καλαμια,επαιζαν στο Σκουρπστο,
παιχτες ποδοσφαιριστες ητανε:ο Φανιας Πανουργιας,
οι Τσαπαρελεοι Νασος και Γακιας,ο Λακιας Ντουμιας
[Παπασταμος],ο Ξαρχης Κουβελης,ο Κωστας Ρουκης,
ο Κωστας Παπατρεχας[ο Παπακωστας],''παενε ολουθε'',
ο Αντωνης Πουλης,ο Μιχας Καρκατζουλης[Κουβελης],
ο Βασιλης Βετλαντζας[Κουβελης],ο Γιαννης Κουτρου-
μανος,ο Γραψας[Κωστας Παπατρεχας],ο αδερφος του
Σταθης Παπατρεχας,ο Σταυρος Τσιντζος, ο Τρικουπης
[Δημητριος Παπατρεχας],ο Χρηστος τ'Τελια[Παπαστα-
μος],ο Αντρεας Χασαπης,ο Χρηστος Σουρελης [Γκολ-
φης],
ειχανε ποδοσφαιρικα παπουτσια,τα'χαν φκιαξει οι Ρου-
κεοι,και παντελονακια μαυρα,φανελες ειχανε διαφορες,
.
.
.
Φωτογραφιες
.
.

[φωτογραφια πριν το 1930]μερος της Αγορας και η παλια εκκλησια,
φαινεται και η ελια στην πλατεια της εκκλησιας,
σ'αυτο το μαγαζι ηταν η ταβερνα του Σταυρου Δηλαδη[Κουβελη],το
καφε αμαν του Λαζου Καρκατζουλη[Κουβελη],κι αργοτερα το καφενειο
του μπαρμπα Κιτα[Χρηστου Στρατου],διπλα αριστερα στη φωτογραφια
ειναι η κλινικη του γιατρου Μπεσσα,ισα που φαινεται

1932,κατασκευη της εκκλησιας,Μαχαιριωτες με τους μαστορους,διακρινονται:
ο δασκαλος Αδιλινης ορθιος ο κοντακιανος,διπλα ο γιατρος ο Μπεσας,και ο
Νικος Στουρναρας Παπατρεχας,πιο κατω ο Αλεκος Τσιλιας Κουβελης,ο Λιας
Λασπιας Κουβελης,ο Αριστειδης Μπιτσωρης Σπλιας,ο μικρος Τασος Μπιτσωρης,
ο Λευτερης Γκολφης Σουρελης

το αρχοντικο σπιτι του Παναη Παπατρεχα Στουρναρα,τωρα δεν υπαρχει,
μπροστα στη φωτογραφια ειναι η Κλινικη του γιατρου Μπεσα,που εμενε
στο σπιτι αυτο

ειναι ο μικρος Πανος Παπατρεχας[Παλιοπανος]ο Αντρεας Γκολφης,ο Σακιας
Χασαπης,ο Θοδωρος Στρατος,ο Χρηστος Μπαρμπαρουσης,ο Τακης Παπασταμος

ο Θοδωρος Στρατος,στη μαντρα ,[εκει που αργοτερα εγινε η πλατεια]

ο Θοδωρος Στρατος  και  ο Γιωργος Γκουμας

ο Θοδωρος Στρατος,ο μπαρμπαΤακης Κουβελης[Νασουλας],ο Χρηστος​
Στρατος,και ο Τολιας[Αποστολης]​ Στρατος ,στο καφενειο του μπαρμπα
Κιτα[Χρηστου Στρατου]

ειναι ο Θοδωρος Στρατος και ο Λευτερης Στρατος ,εξω στο καφενειο του
μπαρμπα Κιτα [Χρηστου Στρατου]

Δημοτικο Σχολειο,ο δασκαλος  Αχιλλεας Ζακοπουλος και η δασκαλα Μαρια

πανηγυρι,πισω ειναι ο πατερας μου ο Νικος Κουβελης με τη μανα μου Μαρια ,
ειμαι κι εγω εκει,ειμαι κρυμενος και δεν φαινομαι,το πανηγυρι ηταν στου
μπαρμπα-Λευτερακι Κανατσουλα Παπατρεχα το μαγαζι,λιγο πιο κατω απο
το κουρειο του μπαρμπα Γιαννη Κανατσουλα Παπατρεχα,
ειναι ο Γιωργος Μπαρμπαρουσης,ο Λευτερης Μπαρμπαρουσης,ο Σπυρος
Παπασταμος,ο μικρος Σακιας Χασαπης και ο Γιωργος[Γωγολας]Ζαρκαδουλα​ς
που τσουγκριζουν τα ποτηρια γεματα με μπυρα

ειναι καβαλα ο Φορακιας Καρελακης

η ΑΣΤΡΑΠΗ

πανηγυρι, στο δρομο κατω απο το σχολειο,εκει που ειναι του Μποζωνη,το παιδι
που χαιρεταει στο βαθος ειναι ο Περικλης Θεοφιλης,
η παρεα ειναι του Μιλιου Λιαμη και του Λευτερη Κουβελη[Καλετση],διακρινον​ται:
ο Μιλιος Λιαμης,η Λαμπρινη Λιαμη,ο Κωστας Παπαδημητριου δασκαλος απο το
Αγρινιο και η γυναικα του Χρυσανθη Κουβελη ,η Μαργαριτα Κουβελη με μικρο
τον Κωστα,και τη Μαρια μικρη,και ο Λευτερης Κουβελης,
επισης διακρινονται στο πλαι: ο Μιλιο Τριαντης και πισω οι κορες του μπαρμπα
Βασιλη Κουβελη[Βετλαντζα],ακομη πισω απο τη παρεα φαινονται ο Μητσακιας
Παπατρεχας,η γυναικα του Ελενη Βοτση και ο μαστρ'Αγγελος ο Ραφτοπουλος

στο πανηγυρι η παρεα, ο Σταυρος Γκουμας,η Σταθουλα,η Ποπη,η Ντιν​α
Γκουμα,ο Νικος Παπατρεχαςο Χρηστος Στρατος,ο Χρηστος Στρατος[Κιτας],
πανηγυρι στου Κωστα[Κωτσακια] Μπαρμπαρουση

ειναι στη Μποστανια στο γηπεδο,ο Τακης Ζαρκαδουλας,ενα παιδι απο την
Αθηνα που εμενε στον Μανικα,και ο Τακης Τζαχρηστας[Καροτσερης]

ο Κωστας[Κωτσακιας] Μπαρμπαρουσης και  ο Πανος Πουλης

πανηγυρι στου Κωστα [Κωτσακια]Μπαρμπαρουση,στη​ παρεα που χορευει
ειναι και ο Νικος Παπατρεχας και ο Μπαμπης[Χαραλαμπος] Παπατρεχας,
ξενιτεμενοι[Γερμανια,Αμερικη,Ελβετια]

στη μαντρα ,ο Τακης Ζαρκαδουλας[Καρναβας]

ποζα,ο Πανος Παπασταμος[Ντουμιας],και ο Τακης​ Ζαρκαδουλας[Καρναβας]

ειναι ο Χριστοφορος Μποζωνης,ο Χρηστος Γκουμας,και ο Γιωργος Καρελακης

στο ραφειο του μπαρμπα Κωστα Ζαρκαδουλα,μετρα για κουστουμι,ο Τακης
Ζαρκαδουλας και ο Κωστας Μπουρχας του Θοδωρακη

Η ΑΣΤΡΑΠΗ,ειμαι κι εγω μικρο παιδι ακρη δεξια κατω,
ακρη αριστερα κατω ειναι ο αδερφος μου ο Γιωργος

ο Τακης Ζαρκαδουλας και πισω ειναι το παλιο μαγαζι των Λιαμεων και το
Μακρεικο[που  εφτιαξε ο Γιωργος Μακρης απο την Αμερικη]

στο χασαπικο του Ματσαραγκα[Παπασταμου].διπλα ο Τακ​ης Ζαρκαδουλας

γυμνασιοπαιδα στον Αστακο,ο Γιωργος Κουβελης,[ο αδερφος μου],ο Κωστας
Ρουκης,ο Νικος Μπαρλας,ο Γιαννης Καντας,και ο Χριστοφορος Τζακωστας

Πασχα,ψησιμο αρνιων,.οικογενεια Λαζαρου[Λαζου]Δεδε και Γακια Τσαπάρελη,
ειναι και ο Αντρεας Γκολφης εκει

ο πατερας μου Νικος Κουβελης  του Χριστοδουλου,γεωργος

γυμνασιοπαιδα στον Αστακο,στη γυμναστικη,ο Γιαννης Καντας,
ο Γιωργος Κουβελης,και ο Νικος Μπαρλας

Πασχα,στη φωτογραφια ειναι ο Γιωργος Καρελακης και ο Κωστας
Τριαντης [Ρολογας],ψηνουν  τα αρνια

γαμος Σταυρου Μακρυπιδη,κουμπαρος ο Κωστας Παπατρεχας[Κανιας]

ακρη δεξια ο Ιωαννης Παπαχαραλαμπους,παιδι του Παπαχαραλαμπου που
χαθηκε αξιωματικος στη Μικρα Ασια
και στη μεση καθισμενος ειναι ο Παναης Στουρναρας Παπατρεχας

γυμναστικες επιδειξεις στο τελος της σχολικης χρονιας,δασκαλος ο Γεωργιος br /> Παυλου  και ο Νικος Κατερινοπουλος,στη σημαια ο Νικος Μπαρλας ,δεξια
του στη φωτογραφια η Καλη Στρατου

παιδια στο κατηχητικο

1968,δημοτικο σχολειο,δασκαλος ο Αχιλλεας Ζακοπουλος,[αριστερα]η δασκαλα
Ελλη Θεοφιλη και [δεξια] η δασκαλα Μαρια
[πρωτη ποζα

στο καφενειο του Κωτσακια,Κωστα Μποαρμπαρουση,διακρινονται​:ο Νικος
Χαβας[Λιαπης], ο Μητσος Παπασταμος[Μποραζανης],ο Μητσαρελιας[Παπα-
τρεχας],ο Πανος Παπασταμος[Ντουμιας],ο μπαρμπα Τασος Βοτσης,ο μπαρμπα
Γακιας Τσαπαρελης,ο Χρηστος το μικρο εγγονι του ,και ο Χρηστος Μπακας
[Λοχιας]

1968,το Δημοτικο [δευτερη ποζα]

ειναι στο σφαγειο ο Γιωργος[Γωγολας] Ζαρκαδουλας

στο γηπεδο της Μποστανιας,ο Νικος Μπαρλας,σε αγωνα της ΑΣΤΡΑΠΗΣ με
την Μπαμπινη,στο ημιχρονο[ο αλλος ειναι φιλος συμμαθητης του Νικου απο
την Μπαμπινη,οΤακης Θανασουλας]

η φωτογραφια ειναι στο συσιτιο,στο ημιυπογειο του δημοτικου,ορθια ειναι
η μαγειρισα θεια Γιωργενα Πλιατσικα,
ειναι ο δασκαλος Αχιλλεας Ζακοπουλος,και η δαακαλα Μαρθα

ειναι το 1939,ςτη φωτογραφια οι μαθητες και η δασκαλα Τασια Αβραμ,
Πατρινια

Μαχαιριωτες  χορευουν στο παμηγυρι της Ζαβιτσας,,ειναι ο μπαρμπα Στρατος
Παπασταμος,ο μπαρμπα Λιας Κουτρουμανος,ο μπαρμπα Μητσος Παπασταμος
[Μποραζανης],ο μπαρμπα Τακης Παπασταμος[Τελιας],ο Γιαννης Κουτρουμα-
νος,,
επισης ειναι
ο Σπυρος Ηγουμενος απο την Μπαμπινη,
ο Φανιας Παπαγεωργιου[Καφενες] και ο Πολυνικης Κρικρης απο τα Βλυζανα
στο κλαρινο ο Γιαννης Βασιλοπουλος και στο τραγουδι ο Γιαννακης Κωνσταν-
τινου και η Αννουλα Τσαχαλου

πανηγυρι στου Μπαρμπα Σταυρου Μακρυπιδη με κλαρινο τον Γιωργο
Καλαμπαλικη και βιολι ο Κολουκουρας,ειναι ο πατερας μου Νικος
Κουβελης,εγω,η αδερφη μου η Τουλα[Δημητρουλα],η μανα μου Μαρια,
που δεν φαινεται ,λογω της φθορας στη φωτογραφια,στο χορο ειναι
η Μαρια Τσαπαρελη

εδω στη φωτογραφια ειναι ο Γιωργος Σαμαρας που ειναι ξενιτεμενος
στην Αμερικη[στην Αστορια της Νεας Υορκης] ,μαζι με τον πατερα
μου Νικο Κουβελη,μπροστα απο τον φουρνο του μπαρμπα Μακια
Μπαρμπαρουση,στην κατω αγορα,απεναντι ειναι το καφενειο του
μπαρμπα Πανου Παπασταμου[Κασαλη]
ο Γιωργος Σαμαρας του Σωτηρη ειναι απο τα πιο αξιολογα ατομα
που εχει βγαλει η Μαχαιρα,να'ναι παντα καλα εκει στη ξενιτεια
που ειναι

ειναι η ΑΣΤΡΑΠΗ ,φωτογραφια περιπου το 1939,διακρινονται:ο Βασιλης
Κουβελης[Βετλατζας],ο Γιαννης Κουτρουμανος ,ο Αντρεας Χασαπης,
ο Δημητριος Παπατρεχας[Τρικουπης],ο Γεωργιος Τσολακης,ο Χρηστος
Παπασταμος[Τελιας]
.
.
.